Collodionist Rudger Smits kwam een poosje terug via Instagram op mijn radar en het was direct duidelijk: Rudger heeft een interessant verhaal te vertellen.
Toen ik hem vroeg voor een interview zei hij: anders kom je toch gelijk langs voor een fotoshoot? Op 5 januari reden we richting Amersfoort om het Collodion fotografie proces van dichtbij te zien en ik kan je vertellen: het was magisch.
Maar eerst: wat is Collodion fotografie precies?
De techniek van Collodion fotografie komt van rond het jaar 1850. Er wordt een plaat van metaal (of soms glas) bedekt met een stroperige oplossing van collodion, een mengsel van nitrocellulose, ether en alcohol. Daarna wordt de plaat ondergedompeld in een zilvernitraatoplossing, waardoor de plaat lichtgevoelig wordt. Vervolgens wordt de plaat in een houder geplaatst en in de camera geschoven.
De foto wordt gemaakt terwijl de plaat nog nat is. Daarna wordt de plaat ontwikkeld in een donkere kamer met behulp van een ijzersulfaatoplossing. Daarna wordt de plaat gefixeerd met een kaliumcyanideoplossing en afgespoeld met water.
Dit proces klinkt ingewikkeld en dat is het dan ook. In 2,5 uur kun je technisch gezien zo’n drie tot vier foto’s maken en de vraag is of ze allemaal lukken. Tussen het maken van de foto’s door, let Rudger op de belichting én de chemie en past aan beide kleine zaken aan, die een groot effect op het eindresultaat hebben.
Rudger: “Er kan van alles misgaan en dat is ook meteen de charme, bij dit proces moet ik het onvoorspelbare omarmen, ‘perfecte imperfectie’ noem ik het wel eens. Die perfecte imperfectie zie ik ook terug in de geportretteerde: zonder make-up, zichtbare kleding of sieraden en zonder aanpassingen in Photoshop. Het resultaat zijn voor mij intrigerende portretten: meedogenloos en kwetsbaar, rauw en verfijnd tegelijk.”
“Er zijn meer mensen die Wet Plate Collodion platen maken, vaak gedreven door een historisch besef, maar voor mij zit de lol erin dat het juist geen kopie is van de 19e-eeuwse fotografie. Ik vind dat je moet kunnen zien dat het model in deze tijd leeft. Ik gebruik de techniek van toen om een hedendaags portret te maken.”
Magisch, persoonlijk en kwetsbaar
Het proces is magisch, persoonlijk en ook vrij kwetsbaar: normaal gesproken als ik zelf een fotoshoot heb, neem ik juist de tijd voor m’n haar en make-up. Nu mocht ik geen make-up op. Lippenstift wordt zwart en foundation kan ook een onverwachte, reactie op de foto tot gevolg hebben. Daardoor komt ook elk vlekje in je huis naar boven. Door het grote formaat is alles ook haarscherp. Je kunt je door de lange belichtingstijd niet verschuilen achter een pose.
Rudger: “Het voelt alsof je bij iemand in de ziel kijkt.”
De twee mooiste foto’s zie je hieronder:
De combinatie van de tegenstellingen maakte deze fotoshoot heel tof. De chemie, de donkere kamer, het zien verschijnen van de foto en het letterlijk vastleggen op een plaat, maakte dit een magische ervaring.
Natuurlijk kon ik het niet laten, Rudger ook wat vragen te stellen over zijn proces:
Wat is je favoriete onderdeel van het het creatieve proces en waarom?
Het resultaat, dat is de beloning, dat is waar ik het allemaal voor doe. Ik ben erg gefocust op het resultaat en daar staat het proces ten dienste van. Dat betekent niet dat ik geen voldoening of plezier zou halen uit het proces, integendeel. Bij Wet Plate fotografie er een heel specifiek moment in het proces, waarbij het eindproduct letterlijk in beeld komt, namelijk tijdens het fixeren.
Hoe zorg je ervoor dat je jezelf blijft uitdagen en groeien als maker?
Ik heb voor mezelf een soort manifest geschreven waar ik me aan probeer te houden en me zelf regelmatig aan toets. Met regels zoals bijvoorbeeld: ‘Gooi je eerste idee weg: Dat is voor de hand liggend en heeft iemand anders ook al bedacht’. Daarmee push ik mezelf door te denken en niet te snel tevreden te zijn. Het beste idee moet immers nog komen. Of ‘Maak moeilijk makkelijk. Makkelijk moeilijk maken kan iedereen.’, ‘Ontregel. Breek wetten. Totale perfectie is gaapverwekkend. Huh? is beter dan Duh!’ of ‘Maak niet wat mensen vragen, maar wat mensen zouden vragen als ze er de moed voor hadden het te vragen.’. En zo heb ik er in totaal een stuk of 10. Het is overigens wel een incompleet manifest, want ik sta altijd open voor verbetering.
En zorg daarnaast ook dat de boog niet altijd gespannen staat. Verveling is cruciaal voor mijn creativiteit. Een belangrijke inspirator. Dus ook tijd inruimen om niets te doen.
Wat is het beste advies & slechtste advies dat je ooit hebt gekregen?
Het beste advies kreeg ik in een van de eerste lessen op de kunstacademie: ‘kijk met je ogen, niet met je hersenen’. Beoordeel je werk door goed te kijken wat je echt ziet, i.p.v. wat je denkt te zien.
Het slechtste advies: ‘gebruik je gezond verstand’. Dat heeft nog nooit iets interessants gebracht, alleen maar middelmatigheid.
Zie jij jezelf als specialist of als creatieve generalist?
Beide. In mijn dagelijks leven als design director ben ik een generalist en totaal middelenvrij. Maar als Wet Plate fotograaf ben ik juist extreem specialistisch bezig. De afwisseling spreekt me ook juist aan. Soms de breedte in, soms de diepte. Maar dan ook écht breed of écht diep.
Meer zien van Rudger doe je door deze video te bekijken, of door naar zijn website of Instagram pagina te gaan.
Deze post bewaren om later nog eens terug te lezen, doe je door onderstaande afbeelding te pinnen:
Ik had hier nog nooit van gehoord, en heb weer wat opgestoken! Jouw foto’s vind ik heel mooi, maar ik zou me er niet comfortabel mee voelen om zo zonder make-up op de foto te gaan
Leuk om te horen! Het was ook wel spannend, maar voor dit soort shoot is zonder make-up denk ik toch weer anders dan voor een digitale fotoshoot. En het kon echt niet. Het was zonder make-up of niet haha. Dat maakt de keus wel een stuk makkelijker 🙂
Wat een unieke manier van fotograferen en ontwikkelingen. Ik vind de foto’ s heel puur.
Heel tof om te zien ook inderdaad. Dankjewel!
Wat geweldig om te zien dat deze techniek nog gebruikt wordt. Moest je voor het maken van deze foto’s ook voor langere tijd stil zitten?
Ja en dat het dan ook nog mooi wordt! Best wel, maar het viel voor mijn gevoel wel mee. Rudger telde af en dan moet je op ‘2’ even knipperen, zodat je niet precies knippert als hij flitst. Maar verder ging het heel natuurlijk. Je zit wel met je hoofd in een standaard, maar zelfs dat went, gek genoeg 🙂
Woooow – ik vind de sfeer van het beeld echt fantastisch. Maar ik moet zeggen ik vind ‘oude’ foto’s ook altijd heel bijzonder en interessant.
Gaaf he? Ja, oude foto’s of in dit geval een oude techniek is altijd bijzonder, zeker als je de foto zo ziet verschijnen 🙂
Wat een mooi en inspirerend interview! Helemaal verliefd op deze stijl ook. Het heeft iets mystieks en spreekt enorm. Mooi ook om zo je eigen weg te kiezen.
Dankjewel Claire! Gaaf he? Het heeft inderdaad iets mystieks, dat is een mooie manier om het te omschrijven ♥